Estoński CIT to model opodatkowania, który wyróżnia się uproszczoną strukturą i szczególnym podejściem do rozliczeń podatkowych, zachęcając przedsiębiorców do reinwestowania zysków. Jednak specyfika tej formy opodatkowania wymaga szczególnej uwagi w kwestii kwalifikacji niektórych wydatków, zwłaszcza tych o charakterze sankcyjnym. Czy koszty wynikające z nałożenia kary za stosowanie nieuczciwych praktyk rynkowych mogą znaleźć odzwierciedlenie w rozliczeniach na gruncie estońskiego CIT?
Zakres wniosku o interpretację indywidualną
4 września 2024 r. wpłynął wniosek spółki o interpretację indywidualną w trzech zasadniczych kwestiach:
- Czy kara nałożona przez Prezesa UOKiK może być uznana za koszt uzyskania przychodu w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o CIT?
- Czy wspomniana kara może być zakwalifikowana jako wydatek niezwiązany z działalnością gospodarczą?
- Czy kara może zostać uznana za dochód z tytułu nieujawnionych operacji gospodarczych?
Spółka argumentowała, że nałożona kara ma związek z jej działalnością gospodarczą, a jej uiszczenie było konieczne, by uniknąć konsekwencji, takich jak egzekucje komornicze, które mogłyby zakłócić funkcjonowanie przedsiębiorstwa.
Charakter kary a możliwość jej uznania za koszt podatkowy
Zgodnie z ustawą o CIT, kosztem uzyskania przychodu są wydatki poniesione w celu osiągnięcia, zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów. Aby uznać karę za taki koszt, muszą być spełnione określone warunki:
- Definitywność wydatku – kara została zapłacona i nie ma możliwości jej odzyskania.
- Związek z działalnością gospodarczą – kara wynika z działalności operacyjnej spółki, a jej poniesienie miało na celu zabezpieczenie ciągłości działania.
- Niewykluczenie z katalogu kosztów podatkowych – zgodnie z art. 16 ust. 1 ustawy o CIT, niektóre kary, np. za wykroczenia karne, nie mogą być uznane za koszt podatkowy.
W omawianej sprawie kluczowe było ustalenie, czy kara nałożona przez Prezesa UOKiK mieści się w katalogu wyłączeń. Postępowanie przed UOKiK określane jest jako „hybrydowe”, ponieważ łączy elementy procedur administracyjnych, cywilnych i karnych. Organy podatkowe musiały więc ocenić, czy charakter tej kary pozwala uznać ją za koszt podatkowy.
Kara a ryczałt od dochodów spółek (estoński CIT)
Szczególne wątpliwości budziły regulacje dotyczące ryczałtu od dochodów spółek. W tym systemie opodatkowaniu podlegają m.in. dochody z wydatków niezwiązanych z działalnością gospodarczą. Brak jasnej definicji takich wydatków sprawia, że wątpliwości są interpretowane na podstawie ogólnych zasad. Spółka argumentowała, że kara była związana z jej działalnością i miała zabezpieczyć źródło przychodów.
Organy podatkowe musiały także rozważyć, czy kara może zostać zakwalifikowana jako dochód z tytułu nieujawnionych operacji gospodarczych. Zgodnie z art. 28m ust. 1 pkt 6 ustawy o CIT, chodzi o przychody i koszty nieuwzględnione w księgach rachunkowych. W tym przypadku kara była ujmowana jako błąd lat ubiegłych, co dodatkowo komplikowało ocenę.
Uzasadnienie interpretacji indywidualnej
Organ podatkowy uznał stanowisko spółki za częściowo prawidłowe. Przyznano, że kara może być uznana za koszt uzyskania przychodu, ale tylko w określonych okolicznościach, związanych z momentem jej ujęcia w księgach. Jednocześnie wykluczono możliwość zakwalifikowania kary jako wydatek niezwiązany z działalnością gospodarczą oraz dochód z tytułu nieujawnionych operacji gospodarczych.
Koszty uzyskania przychodów na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy o CIT
Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (CIT):
“kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1. Koszty poniesione w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień poniesienia kosztu.”
Z opisu stanu faktycznego wynika, że kara nałożona przez Prezesa UOKiK nie spełnia warunku definitywności, ponieważ decyzja ta została przez Państwa zaskarżona. W świetle orzecznictwa i ugruntowanej praktyki, jedynie ostateczne i definitywne wydatki mogą stanowić koszty podatkowe. W związku z tym kara ta nie może zostać zaliczona do kosztów uzyskania przychodów w rozumieniu art. 15 ust. 1 uCIT. Stanowisko w tej kwestii jest zatem nieprawidłowe.
Wydatek niezwiązany z działalnością gospodarczą na podstawie art. 28m ust. 1 pkt 3 ustawy o CIT
W myśl art. 28m ust. 1 pkt 3 uCIT, za wydatki niezwiązane z działalnością gospodarczą uważa się takie, które nie są nakierowane na osiągnięcie, zabezpieczenie ani zachowanie przychodów. Interpretacja pojęcia “wydatki niezwiązane z działalnością gospodarczą” opiera się na funkcji celu ich poniesienia.
Zapłata kary nałożonej przez Prezesa UOKiK w związku z naruszeniem przepisów nie jest nakierowana na generowanie przychodów i stanowi wydatek o charakterze sankcyjnym. Zgodnie z przewodnikiem do ryczałtu od dochodów spółek[1], tego rodzaju wydatki podlegają opodatkowaniu ryczałtem jako wydatki niezwiązane z działalnością gospodarczą. Stanowisko w tej części również należy uznać za nieprawidłowe.
Dochód z tytułu nieujawnionych operacji gospodarczych na podstawie art. 28m ust. 1 pkt 6 ustawy o CIT
Artykuł 28m ust. 1 pkt 6 uCIT reguluje opodatkowanie ryczałtem dochodów wynikających z nieujawnionych operacji gospodarczych. W praktyce oznacza to uwzględnienie przychodów i kosztów, które podlegają zarachowaniu na podstawie przepisów rachunkowych, ale nie zostały wykazane w zysku (stracie) netto.
Zapłata kary nie może być traktowana jako nieujawniona operacja gospodarcza, ponieważ nie spełnia przesłanek zarachowania w ramach zasad rachunkowych zgodnych z uCIT. Dodatkowo, charakter tego wydatku wyklucza możliwość zaliczenia go do operacji ujawnianych dla celów podatkowych. Stanowisko w tej części jest również nieprawidłowe.
Wniosek
Interpretacja wskazuje na brak podstaw do zaliczenia kary nałożonej przez Prezesa UOKiK do kosztów uzyskania przychodów. W kontekście opodatkowania ryczałtem od dochodów spółek wydatek ten powinien być uznany za niezwiązany z działalnością gospodarczą, co potwierdza interpretacja.
Wpis zbiorowy Autorów ICT.
[1] Przewodnik do Ryczałtu od dochodów spółek z 23 grudnia 2021 r. *
*Przewodnik stanowi ogólne wyjaśnienia przepisów prawa podatkowego dotyczące stosowania tych przepisów (objaśnienie podatkowe), o których mowa w art. 14a § 1 pkt 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2020 r. poz. 1325 z późn. zm.) (dalej: „Ordynacja podatkowa”)
https://www.gov.pl/attachment/a6b41291-ef42-4404-9f66-4d7a4c8e7948
W przypadku pojawienia się wątpliwości, zapraszamy do kontaktu >SKONTAKTUJ SIĘ Z NAMI<
